گونه‌زایی موازی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

در زیست‌شناسی، گونه‌زایی موازی (به انگلیسی: Parallel speciation) نوعی گونه‌زایی است که در آن تکامل مکرر صفات جداکننده تولیدمثلی از طریق سازوکارهای یکسان بین گونه‌های جداگانه و در عین حال نزدیک به هم که در محیط‌های مختلف زندگی می‌کنند رخ می‌دهد.[۱][۲][۳][۴] این پدیده سبب ایجاد شرایطی می‌شود که در آن دودمان‌های تکامل‌یافته مستقل از دودمان نیاکان خود جداسازی تولیدمثلی ایجاد کرده‌اند، اما نه از دیگر دودمان‌های مستقل که در محیط‌های مشابه زندگی می‌کنند.[۱] برای تأیید گونه‌زایی موازی، مجموعه‌ای از سه شرط وجود دارد که باید رعایت شوند: باید استقلال تبارزایی بین جمعیت‌های جداگانه ساکن در محیط‌های مشابه وجود داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که صفات مسئول جداسازی تولیدمثلی به‌طور جداگانه تکامل یافته‌اند. نه تنها بین جمعیت نیاکان و نسل اول باید انزوای تولیدمثلی باشد، بلکه بین جمعیت‌های نسلی که در محیط‌های غیرمشابه زندگی می‌کنند، و جمعیت‌های نسلی که در محیط‌های مشابه زندگی می‌کنند، نباید از نظر تولیدمثلی از یکدیگر جدا شوند.[۱] برای تعیین اینکه آیا انتخاب طبیعی به‌طور خاص علت گونه‌زایی موازی است یا خیر، شرط چهارم ایجاد شده‌است که شامل شناسایی و آزمایش مکانیسم سازگاری است که امکان عامل ژنتیکی مانند پلی‌پلوئیدی را از بین می‌برد.[۱]

نمونه‌های گزارش‌شده[ویرایش]

با این حال، شناسایی و نشان دادن موارد گونه‌زایی موازی کار آسانی نیست؛ زیرا چالش‌های فراوانی به‌ویژه تجزیه و تحلیل عمیق باید در جنبه‌های متعددی مانند تبارزایی، بوم‌شناسی، فنوتیپ‌ها و به‌ویژه تشکیل مکرر جدایی تولیدمثلی بین گونه‌ها انجام شود.[۵] بر طبق مطالعات پیشین، چهار معیار متمایز برای مثال قانع‌کننده از گونه‌زایی موازی وجود دارد.

  1. در محیط‌های مشابه، جمعیت‌ها باید تبارزایی مشخصی داشته باشند و جمعیت‌ها باید دارای چندین خاستگاه مشترک باشند تا از جریان ژنی ناشی از تماس ثانویه جمعیت‌های آلوپاتریک ایجاد شده باشند.
  2. جمعیت‌های نسل پدیدآمده باید در جدایی تولیدمثلی از جمعیت‌های نیاکان باشند.
  3. در جمعیت‌های اولیه نباید جدایی تولیدمثلی وجود داشته باشد.
  4. فرگشت ویژگی‌های مشترک در جمعیت‌های نسل پدیدآمده باید از طریق انتخاب طبیعی رخ دهد.[۱][۶]

اگرچه، موارد متعددی از گونه‌زایی موازی به خوبی مشخص شده‌است، به عنوان مثال ، ماهی آبنوس،[۲][۷] چوبک‌سانان[۸] سهره‌ها،[۹] حلزون‌های دریایی،[۱۰] و ماهی‌های سیکلید،[۱۱] مستند شده‌است اما دربارهٔ گیاهان تنها چند مورد گزارش شده‌است.[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵] اگرچه، سازوکارها و فرآیندهای سازگاری درگیر در گونه‌زایی موازی تا حد زیادی ناشناخته هستند.[۲][۱۶]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ Schluter, Dolph; Nagel, Laura M. (1995). "Parallel Speciation by Natural Selection". The American Naturalist. 146 (2): 292–301. doi:10.1086/285799. ISSN 0003-0147. JSTOR 2463062. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «Schluter-1995» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Rundle, Howard D.; Nagel, Laura; Boughman, Janette Wenrick; Schluter, Dolph (2000-01-14). "Natural Selection and Parallel Speciation in Sympatric Sticklebacks". Science (به انگلیسی). 287 (5451): 306–308. doi:10.1126/science.287.5451.306. ISSN 0036-8075. PMID 10634785. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «Rundle-2000» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  3. ↑ Strecker, Ulrike; Hausdorf, Bernhard; Wilkens, Horst (2012-01-01). "Parallel speciation in Astyanax cave fish (Teleostei) in Northern Mexico". Molecular Phylogenetics and Evolution (به انگلیسی). 62 (1): 62–70. doi:10.1016/j.ympev.2011.09.005. ISSN 1055-7903. PMID 21963344.
  4. ↑ Johannesson, Kerstin (2001-03-01). "Parallel speciation: a key to sympatric divergence". Trends in Ecology & Evolution (به انگلیسی). 16 (3): 148–153. doi:10.1016/S0169-5347(00)02078-4. ISSN 0169-5347. PMID 11179579.
  5. ↑ Rieseberg, Loren H.; Willis, John H. (2007-08-17). "Plant Speciation". Science (به انگلیسی). 317 (5840): 910–914. doi:10.1126/science.1137729. ISSN 0036-8075. PMC 2442920. PMID 17702935.
  6. ↑ Cai, Zhe Cai; Zhou, Lian; Ren, Ning-Ning; Xu, Xun; Liu, Rong; Huang, Lei; Zheng, Xiao-Ming; Meng, Qing-Lin; Du, Yu-Su (May 2019). "Parallel Speciation of Wild Rice Associated with Habitat Shifts". pp. 875–889. doi:10.1093/molbev/msz029. PMC 6501882. PMID 30861529. Retrieved 2022-12-03.
  7. ↑ Colosimo, Pamela F.; Hosemann, Kim E.; Balabhadra, Sarita; Villarreal, Guadalupe; Dickson, Mark; Grimwood, Jane; Schmutz, Jeremy; Myers, Richard M.; Schluter, Dolph (2005-03-25). "Widespread Parallel Evolution in Sticklebacks by Repeated Fixation of Ectodysplasin Alleles". Science (به انگلیسی). 307 (5717): 1928–1933. doi:10.1126/science.1107239. ISSN 0036-8075. PMID 15790847.
  8. ↑ Soria-Carrasco, Víctor; Gompert, Zachariah; Comeault, Aaron A.; Farkas, Timothy E.; Parchman, Thomas L.; Johnston, J. Spencer; Buerkle, C. Alex; Feder, Jeffrey L.; Bast, Jens (2014-05-16). "Stick Insect Genomes Reveal Natural Selection's Role in Parallel Speciation". Science (به انگلیسی). 344 (6185): 738–742. doi:10.1126/science.1252136. ISSN 0036-8075. PMID 24833390.
  9. ↑ Ryan, Peter G.; Bloomer, Paulette; Moloney, Coleen L.; Grant, Tyron J.; Delport, Wayne (2007-03-09). "Ecological Speciation in South Atlantic Island Finches". Science (به انگلیسی). 315 (5817): 1420–1423. doi:10.1126/science.1138829. ISSN 0036-8075. PMID 17347442.
  10. ↑ Ravinet, Mark; Westram, Anja; Johannesson, Kerstin; Butlin, Roger; André, Carl; Panova, Marina (27 July 2015). "Shared and nonshared genomic divergence in parallel ecotypes of Littorina saxatilis at a local scale". Molecular Ecology (به انگلیسی). 25 (1): 287–305. doi:10.1111/mec.13332. PMID 26222268.
  11. ↑ Elmer, Kathryn R.; Fan, Shaohua; Kusche, Henrik; Luise Spreitzer, Maria; Kautt, Andreas F.; Franchini, Paolo; Meyer, Axel (2014-10-27). "Parallel evolution of Nicaraguan crater lake cichlid fishes via non-parallel routes". Nature Communications (به انگلیسی). 5 (1): 5168. doi:10.1038/ncomms6168. ISSN 2041-1723. PMID 25346277.
  12. ↑ Abbott, Richard J.; Comes, Hans Peter (2007). "Blowin' in the Wind: The Transition from Ecotype to Species". The New Phytologist. 175 (2): 197–200. doi:10.1111/j.1469-8137.2007.02127.x. ISSN 0028-646X. JSTOR 4641039. PMID 17587369.
  13. ↑ Roda, Federico; Ambrose, Luke; Walter, Gregory M.; Liu, Huanle L.; Schaul, Andrea; Lowe, Andrew; Pelser, Pieter B.; Prentis, Peter; Rieseberg, Loren H. (June 2013). "Genomic evidence for the parallel evolution of coastal forms in the Senecio lautus complex". Molecular Ecology (به انگلیسی). 22 (11): 2941–2952. doi:10.1111/mec.12311. PMID 23710896.
  14. ↑ Richards, Thomas J.; Walter, Greg M.; McGuigan, Katrina; Ortiz‐Barrientos, Daniel (September 2016). "Divergent natural selection drives the evolution of reproductive isolation in an Australian wildflower". Evolution (به انگلیسی). 70 (9): 1993–2003. doi:10.1111/evo.12994. ISSN 0014-3820. PMID 27352911.
  15. ↑ Comes, Hans P.; Coleman, Max; Abbott, Richard J. (2017-07-04). "Recurrent origin of peripheral, coastal (sub)species in Mediterranean Senecio (Asteraceae)". Plant Ecology & Diversity. 10 (4): 253–271. doi:10.1080/17550874.2017.1400127. ISSN 1755-0874.
  16. ↑ Schluter, Dolph (2009-02-06). "Evidence for Ecological Speciation and Its Alternative". Science (به انگلیسی). 323 (5915): 737–741. doi:10.1126/science.1160006. ISSN 0036-8075. PMID 19197053.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=گونه‌زایی_موازی&oldid=36636291»