ریگی (طایفه)

ریگی از طوایف معروف بلوچ است. در متون تاریخی مانند تاریخ بیهقی، برای نخستین‌بار نام این طایفه آمده‌است.

طایفه ریگی یکی از طوایف بلوچ بلوچستان است.

بنا بر اقوال بزرگان ریگی این طایفه از نوادگان میر چاکر یکی از بزرگان بلوچ است.

طایفه ریگی در بلوچستان در جایگاه سیاسی خوبی قرار دارد. و از نظر اقتصادی یکی از طوایف میانه‌رو هستند.

تاریخ

عمده طوایف بلوچ از روی اسم جدشان یا منطقه شان نامگذاری می‌شوند. طایفه ریگی چون در منطقه ای به نام ریگستان زندگی می‌کردند این لقب را گرفته‌اند.

از نظر سیاسی این طایفه از قدیم الایام فعال بوده و می‌توان از جنگاوران ومرد سیاست قدیم میر بولان را نام‌برد. نام شهر میرجاوه بر گرفته از نام وی می باشد. بیشتر زمین‌هایی که در بلوچستان این طایفه به ارث برده‌اند از روی سیاست حکومتی بوده، چنانچه برخی از بزرگان طایفه در بیشتر دوره‌های سلطنتی با پادشاهان رفت و آمد داشته‌اند.

تاریخ قدمت طایفه ریگی بیش از هزار سال می‌باشد در کتاب تاریخ بیهقی در ذکر ولایت مکران از طایفه ریگی نام برده شده‌است به این مضمون: چون والی مکران یعنی معدان وفات می‌کند میان دو فرزندش ابوالعسکر و عیسی بر سر جانشینی درگیری ایجاد شده که برادر مخلوع با پناهده شدن به دربار سلطان غزنوی زمینه جنگ بین دربار و والی مکران را ایجاد می‌کند در این کارزار طایفه ریگی با کمک طایفه کیچ به حمایت از عیسی با لشکر غزنوی درگیر می‌شود.

در کتاب منم تیمور جهانگشا نیز از طایفه ریگی نام برده شده‌است و همچنین نامه‌ای به مهر کریم خان زند که برای میراحمدخان ریگی نوشته شده‌است.

تیره‌های طایفه ریگی

نتوزهی، گنگو زهی، حسین بر، میرکازهی، نصرویی ، سندزهی، جریزهی، زنگیزهی، بهادرزهی، عیسی زهی، شه کرم زهی، عبدالله زهی، شنبه زهی، خوبیارزهی، گزویی، جلائی و…

ریگی‌ها از سه تیره حسین، گنگو و نتو مشتق شده‌اند.

سردارعزیز احمد خان فرزند سردار بشیر احمد امورطایفه را در دست دارد وی نوه یکی از نامدارترین رجال طایفه ریگی به نام سردار مهرالله خان است. که نام و آوازه بسیار خوبی در طایفه و در کل ایران و علل خصوص در نزد دیگر اقوام بلوچ دارد.

مشاهیر طایفه ریگی

میر بولان فرمانده ارتش نادر که در فتح هند نقش مهمی داشت. به دلیل زیرکی و نقش مهم وی در زمينه فتح هندوستان به او لقب میر بولان داده شد.نام میرجاوه در زبان بلوچی به معنی «جایگاه میر» (سکونتگاه امیر) است و به همین موضوع تاریخی اشاره دارد.

از جمله سرداران نامی طایفه ریگی عیدوخان، نواب خان، سردار مهرالله خان، میرزاخان ، سروان خلیل خان، هوشنگ خان، سرگرد خداداد، حاجی شندی،گلمیرخان فرزند میربهادر،سردار تاج محمدخان ،سردار بشیراحمدخان و در حال حاضر سردار حاج عزیزاحمدخان ریگی می توان نام برد.

پراکندگی

طایفه ریگی درناحيه اي بين دامنه‌ی شمالي كوه تفتان تاهلمند سكونت دارند ، مركزعمده‌ی آن‌ها لاديز است ،كه حدودآن عبارت است : ازسمت مغرب خط دزداب شورگز وازسمت جنوب خط شورگز- كوه تفتان ، ريگ ملك وازشمال شرقي بلوچستان پاکستان منتهی می شود.

همچنین در سیستان (زابل، دوست محمد، لوتک و..) و در سرحد (خاش، میرجاوه، زاهدان) و در مکران (ایرانشهر، سراوان، گشت، سرباز) و در کرمان (ریگان، بم، قلعه گنج، رودبار) و در خراسان و هرمزگان سکونت دارند.

مرکز طایفه ریگی منطقه لادیز و اطراف آن می‌باشد که قدیمی‌ترین آثار زندگی انسانها در ایران که بیش از یکصد هزار سال قدمت دارد و مربوط به عصر یخبندان و دوران نو سنگی می‌باشد در آن کشف شده‌است که نشان از مدینیت و پیشینه تاریخی این منطقه دارد. در تحقیقاتی که در سال ۱۳۴۴ پیرامون منطقه بلوچستان به وسیله دانشگاه مینه سوتا به سرپرستی گاری هیوم در رودخانه لادیز صورت گرفت ابزارها و دست ساخته‌های بشری پیدا شد که قدمت کهن داشتند و برای اولین بار در لادیز دیده شدند. این مجموعه در ادبیات باستانی به لادیزین مشهور شده‌است.

در پاکستان، افغانستان، حوضه خلیج فارس و تعدای نیز در کشورهای اروپایی هستند.

جستارهای وابسته

• بلوچ
• طوایف بلوچ
• میر بولان ریگی

منابع

• مختصری از تاریخ ایل ریگی برگرفته از مقاله ارائه شده درهمایش ایل ریگی (منتشر شده در جمعه، ۰۳ شهریور ۱۳۹۱ ۱۷:۳۱، احسان الله ریگی)