درگاه:ادبیات فارسی

صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها ویرایش درگاه ادبیات فارسی ویکی‌پروژهٔ ادبیات فارسی ادبیات پارسی به ادبیاتی گفته می‌شود که به زبان فارسی نوشته شده باشد. ادبیات فارسی تاریخی هزار و صد ساله دارد. شعر فارسی و نثر فارسی دو گونه اصلی در ادب فارسی هستند. برخی کتاب‌های قدیمی در موضوعات غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در زمره آثار کلاسیک ادبیات فارسی قرار گرفته‌اند. ادبیات فارسی ریشه در ادبیات باستانی ایران دارد که تحت تاثیر متون اوستایی در دوران ساسانی به زبان‌های پارسی میانه و پهلوی اشکانی پدید آمد. ادبیات فارسی نو نیز پس از اسلام و با الگوبرداری از ادبیات عربی در نظم و ریشه‌های دبیری و نویسندگی دوران ساسانی که ادبیات منثور عربی را ایجاد کرده بود در زمینه نثر متولد شد. ادبیات شفاهی فارسی نیز به همان سبک باستانی خود ادامه یافت. ادبیات فارسی موضوعاتی مانند حماسه و روایات و اساطیر ایرانی و غیر ایرانی، مذهب و عرفان، روایت‌های عاشقانه، فلسفه و اخلاق و نظایر آن را در برمی‌گیرد. حسب موضوع مورد کاربرد در یک آفریده ادبی فارسی آن را در حیطه ادبیات حماسی، غنایی، تعلیمی یا نمایشی قرار می‌گیرد. ادبیات فارسی چهره‌های بین المللی شناخته شده‌ای دارد که بیشتر آن‌ها شاعران سده‌های میانه هستند. از این میان می‌توان به رودکی، فردوسی، نظامی، خیام، سعدی، مولانا و حافظ اشاره کرد.گوته معتقد است ادبیات فارسی، یکی از چهار ارکان ادبیات بشر است. ادبیات در ایران پیش از اسلام به سروده‌های اوستا در حدود ۱۰۰۰ قبل از میلاد باز می‌گردد. این سروده‌ها که بخشی از سنت شفاهی ایرانیان باستان بوده‌اند سینه به سینه منتقل شده و بعدها بخش‌های کتاب اوستا را در دوران ساسانی پدید آوردند. ویرایش پارسی را پاس بداریم به جای «شعر» بگو «سروده-چامه» ویرایش بزرگان حافظ شاعر بزرگ سده هشتم ایران (برابر قرن چهاردهم میلادی) و یکی از سخنوران نامی جهان است. بیش‌تر شعرهای او غزل هستند که به غزلیات حافظ شهرت دارند. او از مهمترین تاثیرگذاران بر شاعران پس از خود شناخته می‌شود. در قرون هجدهم و نوزدهم اشعار او به زبان‌های اروپایی ترجمه شد و نام او بگونه‌ای به محافل ادبی جهان غرب نیز راه یافت. هرساله در تاریخ ۲۰ مهرماه مراسم بزرگداشت حافظ در محل آرامگاه او در شیراز با حضور پژوهشگران ایرانی و خارجی برگزار می‌شود. در ایران این روز را روز بزرگداشت حافظ نامیده‌اند. در اشعار او که می‌تواند یگانه منبع موثّق زندگی او باشد اشارات اندکی از زندگی شخصی و خصوصی او یافت می‌شود. آنچه از فحوای تذکره‌ها به دست می‌آید بیشتر افسانه‌هایی است که از این شخصیّت در ذهن عوام ساخته و پرداخته شده‌است. با این همه آنچه با تکیه به اشارات دیوان او و برخی منابع معتبر قابل بیان است آن است که او در خانواده‌ای از نظر مالی در حد متوسط جامعه زمان خویش متولد شده‌است. در دوران امارت شاه شیخ ابواسحاق به دربار راه پیدا کرده و احتمالاً شغل دیوانی پیشه کرده‌است. علاوه بر شاه ابواسحاق در دربار شاهان آل مظفر شامل شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز راه داشته‌است. شاعری پیشه اصلی او نبوده و امرار معاش او از طریق شغلی دیگر (احتمالاً دیوانی) تأمین می‌شده‌است. در این خصوص نیز اشارات متعددی در دیوان او وجود دارد که بیان کننده اتکای او به شغلی جدای از شاعری است، از جمله در تعدادی از این اشارات به درخواست وظیفه (حقوق و مستمری) اشاره دارد. در بارهٔ سال دقیق تولد او بین مورخین و حافظ‌شناسان اختلاف نظر وجود دارد. دکتر ذبیح الله صفا ولادت او را در ۷۲۷ ه‍. ق و دکتر قاسم غنی آن را در ۷۱۷ می‌دانند. برخی دیگر از محققین همانند علامه دهخدا بر اساس قطعهای از حافظ ولادت او را قبل از این سال‌ها و حدود ۷۱۰ ه‍. ق تخمین می‌زنند. روایت است هنگامی که قصد دفن حافظ را داشتند، عده‌ای از متعصبان با استناد به اشعار حافظ دربارهٔ می‌گساری با دفن وی به شیوهٔ مسلمانان مخالف بودند و در مقابل عدهٔ دیگر وی را فردی مسلمان و معتقد می‌دانستند. قرار شد که از دیوان حافظ فالی بگیرند که این بیت آمد: قدم دریغ مدار از جنازه حافظ که گرچه غرق گناه است، می‌رود به بهشت ویرایش نوشتار برگزیده «سگ ولگرد» داستان کوتاهی از صادق هدایت است که نخستین بار در سال ۱۳۲۱ خورشیدی همراه با هفت داستان دیگر در مجموعهٔ سگ ولگرد در تهران منتشر شد. داستان آن دربارهٔ سگ اصیل اسکاتلندی به نام پات است که پس از گم کردن صاحب خود، سرگردان شده و از سوی انسان‌ها مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد. پات سگی معمولی نیست. او دارای چشم‌هایی با روحی انسانی است و در آرزوی بازگشت به دوران کودکی می‌باشد. صادق هدایت بیشتر داستان‌های مجموعهٔ سگ ولگرد را پیش از سال ۱۳۲۰ خورشیدی نوشته بوده است. با این وجود، به دلیل ممنوع‌القلم بودن وی امکان چاپ داستان‌ها وجود نداشته است. پس از شهریور ۱۳۲۰، با از میان رفتن سانسور دولتی، «سگ ولگرد» نیز امکان چاپ می‌یابد. «سگ ولگرد» داستانی کنایی و نمادین است که از زاویهٔ دید دانای کل روایت می‌شود. منتقدان «سگ ولگرد» را داستانی اگزیستانسیالیستی به‌شمار آورده و آن را در کنار برخی دیگر از داستان‌های کوتاه هدایت مانند «زنده‌به‌گور» و «تاریک‌خانه»، از آن دسته روان‌داستان‌های وی دانسته‌اند که در آن‌ها از تکنیک واقع‌گرایی استفاده شده است. «سگ ولگرد» همچنین تاکنون از جنبه‌های روان‌شناسانه، اسطوره‌شناسانه و تطبیقی نیز نقد شده است. صادق چوبک و احمد شاملو از جمله شاعران و نویسندگانی هستند که با تأثیر از «سگ ولگرد» به آفرینش آثاری پرداخته‌اند. «سگ ولگرد» تاکنون به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، ترکی استانبولی و ارمنی ترجمه و منتشر شده است. ویرایش تاریخچه تاریخ ادبیات پارسی به بررسی تاریخی و جریان شناسی ادبیات زبان پارسی می‌پردازد. ادبیات پارسی پس از اسلام تاریخی هزار و صد ساله دارد. شعر فارسی و نثر فارسی دو گونه اصلی در ادب پارسی هستند. برخی کتاب‌های قدیمی در موضوع‌های غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در زمره آثار کلاسیک ادبیات پارسی جای گرفته‌اند. آوازه برخی شاعران و نویسندگان ایرانی از مرزهای ایران بزرگ فراتر رفته‌است. شاعران و نویسندگانی همچون فردوسی، سعدی، حافظ شیرازی، مولوی، خیام و نظامی،((نزاری قهستانی)) شهرتی جهانی دارند. در میان چهره‌های شناخته شده ادبیات معاصر پارسی در جهان می‌توان به صادق هدایت، محمدعلی جمال‌زاده، هوشنگ گلشیری و جلال آل احمد در ادبیات داستانی و شهریار، نیمایوشیج و احمد شاملو در چامه اشاره کرد. ویرایش نگاره برگزیده کاشی لعاب‌دار با نقش مار، خرگوش و لاک‌پشت به عنوان نگاره‌ای برای آذین کتاب عجائب المخلوقات وغرائب الموجودات (شگفتی‌های آفریدگان و موجودات) نوشتهٔ زکریا قزوینی جغرافی‌دان، دانشمند، تاریخ‌نویس و فیلسوف ایرانی درسال سال ۶۷۸ هجری قمری ویرایش اساطیر ققنوس یک پرندهٔ مقدس افسانه ای در اساطیر ایران است.ققنوس پرنده‌ای نادر و تنهاست و جفتی و زایشی ندارد. اما هزار سال یکبار، بر توده‌ای بزرگ از هیزم بال می‌گشاید و آواز می‌خواند،و با منقار خویش آتشی می‌افروزد و با سوختن در آتش از خاکستر آن ققنوسی دیگر زاده می‌شود. ققنوس در اغلب فرهنگ‌ها، نماد جاودانگی و عمر دگربار انگاشته شده‌است. ققنوس، مرغ خوشخوان، آوازهٔ جهان، آواره مانده از وزش بادهای سرد، بر شاخ خیزران، بنشسته‌است فرد. بر گرد او به هر سر شاخی پرندگان. او ناله‌های گمشده ترکیب می‌کند، از رشته‌های پارهٔ صدها صدای دور، در ابرهای مثل خطی تیره روی کوه، دیوار یک بنای خیالی می‌سازد. نیما یوشیج ویرایش داستان‌ها استر و اشتر استری و شتری با هم دوست بودند، روزی استر به شتر گفت: ای رفیق! من در هر فراز و نشیبی یا در راه هموار و در راه خشک یا تر همیشه به زمین می‌افتم ولی تو به راحتی می‌روی و به زمین نمی‌خوری. علت این امر چیست؟ بگو چه باید کرد. درست راه رفتن را به من هم یاد بده. شتر گفت: دو علت در این کار هست: اول اینکه چشم من از چشم تو دوربین‌تر است و دوم اینکه من قدم بلندتر است و از بلندی نگاه می‌کنم، وقتی بر سر کوه بلند می‌رسم از بلندی همه راه‌ها و گردنه‌ها را با هوشمندی می‌نگرم. من ازسر بینش گام بر می‌دارم و به همین دلیل نمی‌افتم و براحتی راه را طی می‌کنم. تو فقط تا دو سه قدم پیش پای خود را می‌بینی و در راه دوربین و دور اندیش نیستی. — داستان‌های مثنوی معنوی/دفتر سوم ویرایش کتاب‌ها نسخه‌ای خطی از مثنوی معنوی در شیراز مثنوی، مشهور به مثنوی معنوی یا مثنوی مولوی، نام کتاب شعری از مولانا جلال‌الدین محمد بلخی شاعر و صوفی ایران است. این کتاب از ۲۶٬۰۰۰ بیت و ۶ دفتر تشکیل شده و یکی از برترین کتاب‌های ادبیات عرفانی کهن فارسی و حکمت پارسی پس از اسلام است. این کتاب در قالب شعری مثنوی سروده شده‌است؛ که در واقع عنوان کتاب نیز می‌باشد. اگر چه قبل از مولوی، شاعران دیگری مانند سنائی و عطار هم از قالب شعری مثنوی استفاده کرده بودند ولی مثنوی مولوی از سطح ادبی بالاتر برخوردار است. در این کتاب ۴۲۴ داستان پی‌درپی به شیوهٔ تمثیل داستان سختی‌های انسان در راه رسیدن به خدا را بیان می‌کند. هجده بیت نخست دفتر اول مثنوی معنوی به نی‌نامه شهرت دارد و چکیده‌ای از مفهوم ۶ دفتر است. این کتاب به درخواست شاگرد مولوی، حسام‌الدین حسن چلبی، در سالهای ۶۶۲ تا ۶۷۲ هجری/۱۲۶۰ میلادی تالیف شد. عنوان کتاب، مثنوی، در واقع نوعی از ساختار شعری است که در این کتاب استفاده می‌شود.مولوی در این کتاب مجموعه‌ای از اندیشه‌های فرهنگ اسلامی را گرد آورده‌است. «پارسی گو گرچه تازی خوشتر است/عشق را خود صد زبان دیگر است» مولوی ویرایش گفتاورد «ادبیات فارسی، یکی از چهار ارکان ادبیات بشر است.» — گوته ویرایش نوشتارهای برگزیده نوشتارهای برگزیده: پروین اعتصامی • سگ ولگرد (داستان کوتاه) • فردوسی • لارستان کهن و فرهنگ لارستانی • پهلوان اکبر می‌میرد • سنگی بر گوری • سووشون • کاروان عمر • و باز هم سفر • همسایه‌ها • یاد آر ز شمع مرده یاد آر • سعدی • شیدای گراشی نوشتارهای خوب: لیلی و مجنون • رباعیات خیام • هوشنگ ایرانی • جلیل ضیاءپور • علیرضا شاپور شهبازی • عبدالله میرزا • دقیقی • قابوس بن وشمگیر • عنصرالمعالی کیکاووس • قابوس‌نامه • مرزبان‌نامه • تاریخچه رمان‌نویسی در ایران • ردیف (شعر) • غزل • غزل پست‌مدرن • آشغالدونی • حاجی آقا • خروس (داستان) • دیوان حافظ • روضة الشهدا • ری‌را • فیل در تاریکی • نامهٔ تنسر به گشنسب • و کوهستان به طنین آمد • ابن یمین • امید طبیب‌زاده • حافظ • حسین واعظ کاشفی • صادق هدایت • بکتاش آبتین • هویت قومی و دولت در ایران • ناصر فکوهی ویرایش آیا می‌دانید آیا می‌دانید... ... زبان فارسی یکی از قدیمی ترین زبان‌هاست که به طور مداوم در حال استفاده است؟ ... شاهنامه بزرگ‌ترین کتاب به زبان فارسی است. ویرایش در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا